Dzisiaj będziemy mówić o transformacji. Czym jest transformacja? Jest to zmiana albo metamorfoza. Np. pewnie wiecie, że gąsienica zmienia się w motyla. Ten proces zamiany nazywa się właśnie transformacją albo metamorfozą. Ludzie też się zmieniają. Ktoś mógł jeść niezdrowe jedzenie i wciąż siedzieć na kanapie, a potem zacząć jeść tylko zdrowe rzeczy i rozpoczął ćwiczenia. Taka osoba też przeszła transformację, którą widać gołym okiem. Bo ktoś kto je niezdrowe rzeczy i się nie rusza wygląda inaczej niż ktoś kto się zdrowo odżywia i np. biega. Tak więc transformacje może przejść gąsienica, która zmienia się w motyla. Taki motyl je zupełnie inne rzeczy niż gąsienica i wygląda zupełnie inaczej. Podobnie jest z kimś kto zaczyna dbać o siebie. Ale czy wiecie, że taką transformację może przejść także cały kraj? Dziś powiemy sobie o transformacji Polski. W czasach komunizmu Polskę nazywano PRL (Polska Rzeczpospolita Ludowa), ale gdy się skończył komunizm Polskę zaczęto nazywać III RP (III Rzeczpospolita). Jak bardzo się zmieniła wtedy Polska? O tym sobie właśnie dziś powiemy.

Ale najpierw mam do was takie pytanie. PRL zmienił się w III RP. Ale dlaczego III RP? Czy wiecie coś może o I RP albo II RP? Inaczej mówiąc czy wiecie coś o I Rzeczypospolitej, albo o II Rzeczypospolitej?

Polska przed zaborami, w czasach gdy rządzili w niej królowie to właśnie I Rzeczpospolita, albo krócej I RP. Później w czasach zaborów nie było Polski przez 123 lata. Gdy w 1918 roku Polska powstała na nowo nazywano ją II Rzeczpospolitą, albo krótko II RP. Później przyszła wojna, a po wojnie komuniści zrobili w Polsce PRL, czyli Polską Rzeczpospolitą Ludową. Gdy się skończył PRL powstała III RP, która trwa do dzisiaj.

Teraz powiedzmy sobie o tej zmianie. Taka zmiana tego jaki jest dany kraj może być powolna, albo bardzo szybka. Taką szybką zmianę nazywa się rewolucją. Niestety podczas takiej szybkiej zmiany, czyli rewolucji ginie bardzo dużo ludzi. Z kolei taka powolna zmiana jest wolna i może trwać bardzo długo. Nawet całe lata. Gdybyście wy żyli w tamtych czasach to wolelibyście zrobić szybką zmianę podczas której zginęłoby wielu ludzi czy taką wolną, która trwałaby wiele lat?

Jak się żyło w czasach gdy w Polsce był komunizm? W czasach gdy w Polsce rządzili komuniści rządzili oni także w sąsiednich krajach. Komuniści byli dookoła Polski. Byli oni w Rosji, byli w Niemczech, byli także w Czechosłowacji. W tamtych czasach Niemcy byli podzieleni na dwa państwa i to, które graniczyło z Polską było komunistyczne. W tamtych czasach Czechy i Słowacja to było jedno państwo, które się nazywało Czechosłowacja. To państwo też było komunistyczne. Inne państwa takie jak np. Węgry też były komunistyczne. Ludzie nie chcieli rządów komunistów. Np. w Polsce w Poznaniu w 1956 ludzie zbuntowali się. Tego samego roku ludzie zbuntowali się też na Węgrzech. Niestety komuniści mieli wojsko i milicję. 12 lat później w 1968 roku Czechosłowacja chciała zmienić swój ustrój. Niestety okoliczne kraje, w tym Polska napadły na Czechosłowację i ponownie wprowadziły komunizm. Jak widzicie ludzie chcieli wprowadzić szybką zmianę, ale nikomu się nie udało. Ale jak wprowadzić wolną zmianę? Czy słyszeliście kiedyś o biernym oporze albo o obywatelskim nieposłuszeństwie?

Bierny opór polega na tym, że ludzie sprzeciwiają się władzy, ale robią to bez przemocy. Taką metodę stosował Gandhi w Indiach, Mandela w RPA albo Martin Luther King w USA. Murzyni w USA maszerowali z transparentami, ale sami nie atakowali policji, nawet wtedy gdy policja atakowała ich. W ten sposób doprowadzili do zmian. Wcześniej czarni nie mogli chodzić do pewnych sklepów czy szkół. Gdy jednak wraz z Kingiem protestowali bez przemocy czyli używali biernego oporu udało im się przekonać innych, że trzeba znieść te rasistowskie prawa. W Polsce ten sposób postanowił zastosować Lech Wałęsa. Wiele osób się z nim nie zgadzało, oni chcieli wprowadzić szybką zmianę. Wałęsa jednak twierdził, że trzeba się sprzeciwiać władzy, ale nigdy nie używać przemocy. Tak więc Wałęsa i Solidarność strajkowali, ale nigdy nie atakowali milicji.

Doszło do takiego momentu, że w Polsce strajkowało tyle ludzi, że komuniści nie mogli już rządzić. Pamiętacie jednak co się stało w Czechosłowacji w 1968 roku? Ludzie w tym kraju chcieli wprowadzić zmianę, ale okoliczne kraje ich napadły. Teraz Polska chciała zmiany, ale czy nie napadną jej sąsiednie kraje, czyli czy na Polskę nie napadną komunistyczne Niemcy, Czechosłowacja i Rosja? Generał Jaruzelski twierdził, że to było mniejsze zło. Chodziło mu o to, że wybrał zrobienie stanu wojennego, co było złe, aby nie zdarzyło się coś gorszego czyli napaść innych państw. A co wy myślicie o tym? Czy lepiej jest zrobić coś złego, aby nie zdarzyło się coś jeszcze gorszego? Komuniści z generałem Jaruzelskim postanowili wprowadzić stan wojenny. Zamknęli oni wszystkich strajkujących, w tym przywódców Solidarności takich jak Wałęsa. Jaruzelski tłumaczył, że woli sam zaprowadzić porządek, bo boi się, że jak tego nie zrobi to inne kraje komunistyczne na nas napadną. Jaruzelski jednak wiedział, że Solidarność ma wielką siłę i postanowił się z nią dogadać. O tym jednak powiemy sobie za tydzień. Co jednak zapamiętaliście z dzisiejszej lekcji? Dlaczego były 3 Rzeczypospolite? Dlaczego były 3 RP?

Pierwsza RP była w czasach królów. Potem były rozbiory. Po nich powstała II RP. Potem wybuchła II wojna światowa, w Polsce rządzili wtedy Niemcy. Po wojnie przyszli komuniści i Związek Radziecki. Tak więc III RP powstała dopiero gdzieś w 1989 roku. Czy pamiętacie co to jest bierny opór i kto go stosował w przeszłości? Bierny opór to jest sprzeciwianie się władzy, ale bez użycia przemocy. Za tego, który to wymyślił uznaje się Gandhiego w Indiach. Ale tą metodę stosował też Martin Luther King w USA gdy walczył o prawa dla Murzynów. W Polsce stosował to Wałęsa i Solidarność.

Jak generał Jaruzelski tłumaczył dlaczego zrobił stan wojenny? Jaruzelski mówił, że gdyby nie zrobił stanu wojennego to inne kraje napadłyby na Polskę. Jaruzelski tłumaczył, że to było mniejsze zło. Bierny opór doprowadził do tego, że komuniści widzieli swoją przegraną postanowili dać trochę władzy Solidarności. Co z tego wynikło usłyszycie w następnej audycji.

W nagraniu tego odcinka pomagały mi dwie klasy z Polskiej Szkoły Sobotniej w Wellingborough